Onthulling Crossmonument door prins Bernhard

Burgemeester Van Hofwegen verwelkomt ter gelegenheid van de onthulling van het crossline-monument ( Mei 1966 ) mevr. M.C. van de Haterd-van Grunsven uit Geffen, in de bezettingsjaren bekend als koerierster van H.M. de koningin. Zij heeft zich door het bedrijven van bijzonder moedige en beleidvolle daden in de strijd tegenover de vijand onderscheiden na in 1944 na de bevrijding van zuid Nederland als agente te zijn opgeleid, vier maal de uiterst gevaarlijke tocht per kano heen en weer door de linies te ondernemen, met opdrachten bestemd voor de inlichtingengroepen in bezet gebied. Voorts in het bijzonder door inlichtingen en foto`s te verzamelen, betreffende de hongersnood in bezet gebied en er daartoe bij te dragen, dat het neerlaten van voedselpakketten werd versneld. Bij haar laatste crossing werd zij gewond. Zij had het ongeluk op een ijsschots uit te glijden, waardoor haar nekwervel werd beschadigd, waarvan zij nog steeds niet is hersteld.

Z.K.H. Prins Bernhard arriveert per helikopter op het sportvelden complex aan de Thorbeckelaan.

De territoriaal bevelhebber West, generaal-majoor F.E.Lagerwerf en uiterst rechts Z.E. de Staatssecretaris Th. J. Westerhout worden aan Z.K.H. Prins Bernhard voorgesteld.

Burgemeester Van Hofwegen…..”tussen de mannen en vrouwen van het verzet uit de oorlogsjaren 1940-1945 en in het bijzonder tussen de verzetslieden van het zgn. crossingswerk en U, Koninklijke Hoogheid, is `n hechte band gegroeid. De grote belangstelling van uw Koninklijke familie voor en het intense medeleven met het werk van de verzetsgroepen was in de oorlog een bemoediging om voort te gaan, een bemoediging, die elke verzetsvrouw- of –man, hoe dapper zij of hij ook was, nodig had. Na de oorlog bent U,  K.H. naar Sliedrecht gekomen om door het uitreiken van hoge onderscheidingen te onderstrepen de grote waardering van Hare Majesteit de Koningin, van de Regering, van het Nederlandse Volk, voor het verrichte, moedige werk. Nu vandaag, is het gemeentebestuur van Sliedrecht, de bevolking van deze gemeente, verheugd over uw komst, omdat u door het onthullen van het beeld, dat het zo actievolle werk van de crossers duurzaam in herinnering wil houden, opnieuw onder de aandacht brengt de grote waarde van het door velen verrichte verzetswerk”…

v.l.n.r. L.de Jong. 

De 3e van links is Bertus van Gool ( crosser ).

 Naast de lege stoel:

J. de Landgraaf ( crosser ).

 

Bertus van Gool, crosser, in gesprek met mevrouw M.C. van de Haterd-van Grunsven, in de bezettingsjaren koerierster van H.M. de Koningin Wilhelmina.

Er was veel belangstelling

Dr. L. de Jong:..."Het is moeilijk op een stralende dag als vandaag zich in gedachten te verplaatsen naar de herfst van het donkere jaar 1944. Na de hooggespannen verwachtingen na "Dolle Dinsdag" kwam plotseling terugslag. De slag bij Arnhem was oorzaak dat de Duitsers de grote rivieren als achtergrond kregen. Het belang drong zich op de verbinding tussen bezet en onbezet gebied te handhaven. Geertruidenberg  werd het vitale uitgangspunt . Na de "Kapot gegane verbindingen" werd het initiatief geboren een verbinding tot stand te brengen door de Biesbosch en over de nieuwe Merwede. Niet alleen de groep Albrecht had verbindingen gelegd, doch ook de K.P.ers hadden dit gedaan. Dit is een voorbeeld van onbaatzuchtige samenwerking tussen de groep Albrecht en de Knokploeg. Er is ook gecrosst over de Waal, doch de belangrijkste crossline was die vanuit  Sliedrecht en Lage Zwaluwe door de Biesbosch...

Met de regelmaat van een uurwerk werd gecrosst met inzet van eigen leven. Daarbij werd in het begin materiaal gebruikt dat uitermate primitief was, de Duitsers zetten daar stormboten, vuurpijlen en lichtkogels tegenover.

Een van de crossers had eens gezegd: "Wanneer zo'n lichtkogel de lucht in gaat, voel je je naakter als in je naakte nakie op een drukke middag op de Dam in Amsterdam". Doch er werd doorgezet met moed en volharding. De tochten duurden drie tot vier uur en terug vaak vijf, tot zes uur.

Het resultaat was in directe zin uitermate belangrijk.
 

Via deze lijn werden over en weer belangrijke berichten uitgewisseld, piloten en belangrijke personen overgebracht en medicamenten mee terug genomen. Duizenden zijn daardoor in leven gebleven. Zelfs de eerste tulpen in maart 1945 werden voor de koningin meegevoerd. Op 13 april 1945 werden van noord naar zuid twee leden van de Vertrouwens-Commissie voor Capitulatieonderhandelingen gecrosst.

De betekenis en de morele kracht, die van het crossingswerk uitging, was enorm. En dat alles dank zij de moed van weinigen. In de vijf maanden dat werd gecrosst waren 110 nachten gunstig en tijdens die nachten werden 314 tochten gemaakt of gemiddeld vier crossings per nacht. Toen de Duitsers met 23 Rijnaken de Nieuwe Merwede hadden afgezet, zochten de crossers nieuwe sluipwegen door de Biesbosch.

Het. werk had voortgang. Het is zinloos om namen te noemen,

doch ik wil slechts één uitzondering maken. "Aaike", Arie van Driel ,werd bij zijn 54ste crossing door de Duitsers overmeesterd en vijf dagen later gefusilleerd.

Het werk van de crossers is één van de meest treffende hoofdstukken van ons verzet gedurende vijf jaar geweest".

Burgemeester Van Hofwegen:….”Niemand van u zal willen ontkennen, dat het verzetswerk is gedragen door velen, gedecoreerden en niet gedecoreerden, vrouwen en mannen, jeugdige en oudere mensen. U bent met elkaar de erkende vertegenwoordigers van een grote groep van mensen, ook niet-aanwezigen, gevallenen en inmiddels overledenen. De langst levende zal uiteindelijk het grote licht van alle schijnwerpers op zich kunnen laten richten. Hij bedenke dat dan niet de grote glans van de moed van hem zal afstralen, doch alleen de nietigheid van een klein mens te feller zal worden belicht”….

 

Onthulling

Pr. Bernhard kijkt naar monument

De Amsterdamse kunstenaar Hans Baijens ( rechts ) biedt Prins Bernhard een klein model aan van het door hem vervaardigde crossersbeeld. In het midden H. de Haas, gemeente secretaris.

Prins Bernhard:. “Vandaag gaan onze gedachten terug naar do oorlogswinter 1944-1945. Zuid Nederland was reeds vrij,  Noord Nederland was nog bezet. Daartussenin liep.6 maanden lang do frontlinie. Dat een frontlinie mazen bezat, waardoor af en toe enkelingen kunnen ontsnappen,  is normaal. Dat er dwars door zo`n linie heen een geregelde dienst wordt onderhouden, die 6 maanden lang ononderbroken stand houdt, is echter iets unieks. En dit brengt ons vandaag, bijna 21 jaar na de bevrijding, naar Sliedrecht, want vandaar uit vond zulk een verkeer met bevrijd gebied plaats. Het Spreekt wel vanzelf, dat dit van onschatbare betekenis is geweest voor de geallieerde oorlogsvoerders en voor de Nederlandse regering in het bijzonder: voor het overbrengen van militaire berichten van personen om wiens overkomst door de regering was verzocht van in bezet gebied getrainde vliegers en voor het overbrengen van medicijnen en dergelijke. Ikzelf zat in die tijd met mijn staf aan de andere kant van de lijn. En ik zal nooit de spanning vergeten. waarin wij verkeerden als een zending uit bezet gebied bij Lage Zwaluwe werd verwacht. En wij zaten aan de veilige kant. Hoeveel groter moet die spanning zijn geweest aan deze kant en dat zes maanden lang. Ik heb werkelijk de grootste bewondering voor de mensen die dit zenuwslopende werk gedurende zo'n lange tijd wisten vol te houden en ik ben allen dankbaar die hen daarbij tot steun zijn geweest. Wij staan hier dicht bij het beginpunt van de Crossline, de plaats van waaruit de crossers met bun vrachtjes hun nachtelijke tochten met kano of zeilboot naar bevrijd gebied begonnen. Een zeer gevaarlijk werk,  waarbij enige crossers dan ook het leven lieten. 'Wij gedenken hen vandaag met grote bewondering en dankbaarheid. De crossers deden hun werk naamloos en hetzelfde geldt voor de mensen van de verzetsgroep die het initiatief nam tot de dienst naar bevrijd gebied; de groep Albrecht, het frontkoerierswerk,  dat in dit rivierengebied plaats vond en verricht werd door inwoners van deze streek, nam een zodanige plaats in bij de bevrijding van Nederland, dat het als een behoefte word gevoeld door middel van een blijvend teken dit te eren. Het is goed dat dit gedenkteken allen die het zullen zien zal vertellen van een groep mensen, die de moed en de volharding opbrachten maandenlang regelmatig hun leven in de waagschaal te zetten voor het heil van hun land en dat door dit monument,de jeugd van nu en in de toekomst zal worden geconfronteerd met de moedige daden van een vorige generatie, die, naar ik van ganser harte hoop, hen tot een voorbeeld moge zijn.

  

 

 

 

 

 

De Prins vol bewondering voor het miniatuur beeld….v.l.n.r.: de beeldhouwer Baijens, burgemeester Van Hofwegen, wethouder A. Baars, de adjudant van de Prins, majoor H.J. Holthuis, de staatssecretaris Th.J. Westerhout.

Burg. Van Hofwegen:…

”Het verheugt mij zeer, dat de invalide koerierster Riet van Haterd-van Grunsven aanwezig is. Zij is de verpersoonlijking van de vrouw in het verzet.

 

Oude herinneringen ophalen

Beeldhouwer Hans Baaijens

Ereburger P.A. de Rooij

De Gantel                                                                                                                        Huis B. van Gool

Wapen opslag plaats                                                                                                   Paneel naar geheime schuilplaats

Begin punt Crosslinie crossers

 

Schuilplaats Crossers

Sliedrechtse haven                                                                                               Wim Leenman met crossboot